In typo là gì? Ứng dụng của in typo

In typo là phương pháp in ấn truyền thống sử dụng khuôn chữ dập nổi đã được thiết kế sẵn kết hợp với mực in chuyên dụng để tạo ra hình ảnh và nội dung trên bề mặt vật liệu. Nội dung cần in được khắc thành các chữ nổi có cùng độ cao, sau đó được tẩm mực và in lên bề mặt vật liệu in. 

Đây là một trong những phương pháp in ấn có lịch sử lâu đời, xuất hiện từ thời kỳ in ấn cơ học và vẫn được sử dụng phổ biến trong ngành in thủ công, in ấn mỹ thuật và in bao bì cao cấp. Theo từ điển Anh – Việt, thuật ngữ “typo” trong in ấn đề cập đến phương pháp in nổi (Letterpress Printing), sử dụng khuôn chữ để tạo ra hình ảnh sắc nét, có độ sâu và độ tương phản cao.

Nguồn gốc xuất xứ & lịch sử phát triển của in typo

Phương pháp này được phát minh bởi người Trung Quốc vào khoảng thế kỷ XI, nhưng đến thế kỷ XV, nó được cải tiến và hoàn thiện bởi Johannes Gutenberg, một thợ in người Đức.

Johannes Gutenberg được xem là “cha đẻ của ngành in typo”, khi ông phát minh ra máy in chữ rời bằng kim loại, mở ra cuộc cách mạng in ấn giúp sao chép sách nhanh hơn, giảm chi phí sản xuất và tăng khả năng phổ biến tri thức trên toàn thế giới.

Tuy nhiên, đến giữa thế kỷ XX, in typo dần không còn phổ biến do những hạn chế sau:

• Chi phí sản xuất cao;
• Chất lượng bản in kém;
• Tính thủ công cao;
• Ảnh hưởng môi trường;
• Sự phát triển của công nghệ in hiện đại hơn.

Dù không còn được sử dụng rộng rãi trong sản xuất công nghiệp, nhưng in typo vẫn được ứng dụng trong lĩnh vực in ấn như in thiệp cưới, thiệp mời, in danh thiếp, in bao bì, in sách nghệ thuật, ấn phẩm vintage,…

• Giai đoạn 1: khuôn in được tạo ra bằng phản ứng ăn mòn hóa học, tạo ra khuôn in mẫu chứa các chữ cái và hình ảnh cần in trên bề mặt khuôn in bằng kim loại. Các phần tử in nổi này có cùng độ cao, phần tử cần in cao hơn phần tử không cần in;
• Giai đoạn 2: trong quá trình in, bề mặt khuôn in được tẩm mực sau đó được ép chặt lên giấy in. Những phần tử cần in cao hơn sẽ chuyển mực từ khuôn sang giấy và tạo ra nội dung in ấn.

Đặc trưng của kỹ thuật in typo

In typo là nền tảng cho các công nghệ in hiện đại như in offset, in flexo, in trục đồng. Dưới đây là những đặc trưng nổi bật của kỹ thuật in này:

Cơ chế hoạt động dựa trên nguyên lý in nổi

Khuôn in có bề mặt in cao hơn phần không in, mực in được chà lên bề mặt khuôn, lúc này chỉ có phần nổi nhận mực, sau đó ép trực tiếp lên giấy hoặc vật liệu in. Trước khi in, các khuôn chữ rời sẽ được sắp xếp cẩn thận để tạo thành nội dung hoàn chỉnh, thường được áp dụng trong in sách, báo, danh thiếp cao cấp, tem nhãn vintage.

Đa dạng trong thiết kế bản in

In typo có đa dạng các khuôn chữ rời được chế tác từ nhiều chất liệu khác nhau:

• Khuôn chữ bằng kim loại: Chủ yếu làm từ hợp kim chì, đồng, kẽm, có độ bền cao;
• Khuôn chữ bằng gỗ: Được sử dụng trong in ấn thủ công, in poster, in nghệ thuật vintage;
• Bản in trên vải hoặc cao su: Ứng dụng trong in tem nhãn, in bao bì thủ công, in túi giấy handmade.

• Có khả năng in trên nhiều loại vật liệu khác nhau như giấy in, vải, gỗ;  

• Kỹ thuật in typo cho phép sử dụng nhiều khuôn in khác nhau: khuôn in bằng cách lắp ráp các chữ cái rời, khuôn in được đúc từ kim loại, …
• Khuôn in có thể làm từ hợp kim đồng, chì, kẽm…. phù hợp với việc in chữ trên sách;
• Khuôn chữ nổi được làm bằng kim loại cứng cáp, có độ bền cao nên có thể tái sử dụng rất nhiều lần.

• Kỹ thuật in typo sử dụng khuôn in có sẵn cho nên các sản phẩm in không được đa dạng;
• Năng suất in ấn thấp, tốc độ in chậm không phù hợp cho sản xuất số lượng lớn và hàng loạt;
• Màu in và chất lượng hình ảnh sau khi in không bắt mắt;
• Mỗi sản phẩm có một khuôn in riêng nên cần đầu tư chi phí và thời gian cho việc sản xuất khuôn in. 

So sánh in typo với các phương pháp in khác

So với các phương pháp in hiện đại như in offset, in kỹ thuật số, in flexo, công nghệ in typo có những điểm như sau:

• Nguyên lý hoạt động: Máy sử dụng một mặt phẳng để đặt vật liệu cần in và một mặt phẳng khác để đặt khuôn in. Hai bề mặt này sẽ được đưa lại gần nhau và máy sẽ ép chặt để tạo ra ấn phẩm;
• Ưu điểm: Thích hợp cho việc in trên các vật liệu mỏng hoặc cứng. Ví dụ như giấy, bìa, nhựa, kim loại, gỗ..

• Nguyên lý hoạt động: Máy kết hợp hai kỹ thuật in phẳng và in ống. Vật liệu cần in ấn sẽ được đặt lên trên mặt phẳng. Khuôn in sẽ được đặt trên một ống thép tròn, ống thép này sẽ quay và ép chặt lên vật liệu để tạo ra các chi tiết cho ấn phẩm;
• Ưu điểm: máy in phẳng ép ống thích hợp cho việc in trên các vật liệu có độ dày trung bình và có thể uốn cong.

• Nguyên lý hoạt động: Máy in ống ép ống sử dụng đồng thời hai ống thép trong quá trình in ấn. Vật liệu cần in sẽ được quấn quanh một ống thép có đường kính lớn, khuôn in sẽ được đặt trên một ống thép khác có đường kính nhỏ hơn. Hai ống thép này sẽ quay và ép vào nhau để tạo ra ấn phẩm;
• Ưu điểm: Thích hợp cho việc in trên các vật liệu có độ dày lớn và có thể co giãn, như vải, da, cao su.

• Ấn phẩm truyền thông: in typo đã được sử dụng rộng rãi trong in ấn sách báo, tạp chí;
• Định hình cho công nghiệp in ấn hiện đại: Hiện nay công nghệ in này không còn phổ biến như trước đây nhưng in typo đã đóng vai trò quan trọng, đặt nền móng cho sự phát triển ngành in ấn;
• Tác phẩm nghệ thuật: in typo mang tính nghệ thuật cao, khả năng in trên nhiều loại chất liệu như giấy, vải.